فیزیوتراپی مینیسک زانو

موضوعی که می خواهیم در این مقاله، آن را بررسی کنیم فیزیوتراپی مینیسک زانو است.

کلینیک فیزیوتراپی معینی در تلاش است با ارائه خدمات درمانی از جمله درمان ضایعات ارتوپدی ، نورولوژی ، روماتولوژی ، درمان آسیب های ورزشی ، سوزن درمانی و درمان های دستی و taping با بهترین متد های درمانی و تجهیزات پیشرفته نقش موثری در بهبود بیماران محترم داشته باشد.

ابتدا درباره مینیسک زانو و کارکرد و شیوه عملکرد آن بحث می کنیم و در نهایت فیزیوتراپی مینیسک زانو که از روش های درمان این آسیب است را بیان می کنیم. با ما همراه باشید.

مینیسک زانو چیست؟

شیوه عملکرد مینیسک زانو چگونه است؟

­مینیسک زانو چطور آسیب می بیند؟

علایم آسیب زانو و پارگی مینیسک چیست؟

روش های تشخیص آسیب دیدگی و پارگی مینیسک چیست؟

راههای درمان مینیسک زانو بعد از آسیب دیدگی چگونه است؟

از فیزیوتراپی به چه شکل برای درمان مینیسک زانو استفاده می شود؟

مینیسک زانو

در این مطلب می خواهیم درباره فیزیوتراپی مینیسک زانو صحبت کنیم. در ابتدا می خواهیم با خود مینیسک آشنا شویم. مینیسک زانو عضوی از جنس غضروف است که زانو را می پوشاند.

هم روی زانو را و هم زیر آن را می پوشاند. مینیسک نقشی را مانند ضربه گیر، برای زانو ایفا می کند، مینیسک زانو که روی زانو یا قسمت لترال را می پوشاند، مینیسک خارجی و مینیسکی که زیر زانو یا قسمت مدیال را می پوشاند، مینیسک داخلی نام دارد.

مینیسک داخلی به صورت یک دسته غضروفی و محکم است که همان طور که گفتیم در قسمت داخل زانو قرار دارد. این مینیسک هماهنگی قسمت مفصل و زانو و استخوان ران را ایجاد می کند. شکل مینیسک داخلی مثل حرف C در زبان لاتین و انگلیسی می باشد که این شکل در آن هماهنگی که اشاره شد، کمک بیشتری می کند. مینیسک داخلی باعث تثبیت و پایداری زانو می شود.

مینیسک داخلی زانو به دلیل اینکه دارای پیوندهای محکم تری است، جابجایی کمتری دارد. به دلیل جابجایی کمتر، احتمال آسیب دیدگی آن هم بیشتر است.

مینیسک خارجی مانند مینیسک داخلی نیست و محدودیت اتصالات کمتری دارد. این آزادی اتصال باعث تحرک بیشتر زانو می شود. مینیسک خارجی روی کشکک زانو را می پوشاند و وجود آن باعث هماهنگی سطح زانو با استخوان ران و درشت نی می شود.

شکل مینیسک خارجی زانو نیز مشابه حرف  O در زبان لاتین و انگلیسی است. از آنجایی که مینیسک خارجی اتصالات کمتری دارد و اشاره کردیم، احتمال آسیب دیدگی آن بیشتر است. تاثیرگذاری انتقال نیرو توسط مینیسک خارجی از مینیسک داخلی بیشتر است.

نیروهای منتقل شده از ران به کمک مینیسک خارجی کنترل می شوند. مینیسک عاملی است که به نگهداری غضروف هایی که در مفاصل زانو وجود دارد کمک می کند. در ادامه به عملکرد و کارایی مینیسک می­پردازیم.

شیوه عملکرد مینیسک زانو

مینیسک ها نقش به سزایی در عملکرد و مقاومت و نگهداری زانو دارند که به آنها در ذیل اشاره می کنیم.

اول اینکه مینیسک ها چه داخلی و چه خارجی، ثبات و پایداری را برای مفصل زانو به همراه خود دارند.

دوم این که مینیسک یک میراگر یا جذب کننده نیرو است. وقتی نیروهای اضافی جذب شود، فشارهای غیرمتعارف به زانو و مفصل آن و دیگر عضوهای منطقه زانو کم می شود و از بین می رود.

سومین مورد این است که مینیسک ها عامل انتقال خون به استخوان های ران و درشت نی هستند. یعنی در واقع آنها را تغذیه می کنند، چون خونی حاوی مواد قندی و پروتئینی است که استخوان ها و مفاصل به آن نیاز دارند. درشت نی استخوان بلند و سرتاسری ساق پا است. در واقع می توان گفت که مینیسک ها مثل یک اسفنجی می باشند که مایع دریافت شده مفصلی را به غضروف ها می رساند. این مایع مفصلی سینوویال نام دارد که تشکیل شده از پلاسما است و لغزندگی سطح مفاصل و کاهش اصطکاک یکی از وظایف آن است.

مورد چهارم بالا بردن هماهنگی بین سطوح مفاصل است که به این صورت است که با عمق بخشیدن به سطوح بالایی درشت نی، در هر دو مفصل داخلی و خارجی این اتفاق می افتد.

پنجم اینکه عامل کم کردن سطح اصطکاک بین سطح رویی درشت نی و سطح زیرین استخوان ران می باشد.

ششم مینیسک ها از با هم درگیر شدن سینوویوم های کوندیل های دو قسمت استخوان ران و درشت نی جلوگیری می کنند. سینوویم لایه داخلی محفظه های مفصلی است و کوندیل هم به برآمدگی که در انتهای برخی از استخوان های کشیده مثل استخوان ران و ساق پا قرار دارند گفته می شود.

این استخوان ها یعنی استخوان ران در قسمت پایین و استخوان درشت نی در قسمت بالا، بزرگ و برآمده و پهن تر می شوند. در این قسمت هایی که اشاره کردیم، یک کوندیل خارجی داریم و یک کوندیل داخلی.

هفتم این که، شکل کوندیل های استخوان ران که در انتهای آن قرار دارد، مدور است، اما شکل انتهای بالایی استخوان درشت نی مقعر نیست که فرم مدور در آن چفت شود. مثل این است که توپی را روی صفحه صافی قرار بدهید. مفصل ران محکم و ثابت است

اما مفصل زانو این خاصیت را ندارد، بنابراین وقتی این دو سطح کامل روی هم قرار نمی گیرند، نیروهایی که به مفصل وارد می شوند، نمی توانند در جهات مختلف پخش شوند. این مسئولیت بر عهده مینیسک ها قرار می گیرد.

مینیسک ها فضای خالی ایجاد شده ما بین استخوان ران و زانو را پر می کنند و فرم مقعر را به بالای سر درشت نی می دهند.  ایجاد هماهنگی و یکنواختی در ارتباطات این استخوان ها ایجاد می شود. نیروهایی که به واسطه وزن بر استخوان زانو وارد می شود، متعادل و یکنواخت پخش خواهد شد.

حال با عملکرد مینیسک زانو به طور کامل آشنا شدیم. در ادامه و قسمت بعدی راه هایی را که عامل ایجاد آسیب در مینیسک زانو می شوند، بررسی خواهیم کرد.

مینیسک زانو و آسیب دیدگی

طبق توضیحاتی که در قسمت های قبل بیان کردیم، حتما متوجه شده اید که مینیسک چه نقش مهمی در عملکرد درست زانو و مراقبت از آن دارد. همان طور که گفتیم مینیسک نوعی ضربه گیر در زانو است و نیروهای مختلف که به زانو وارد می شود را مدیریت کرده و به درستی مهار می کند.

حال اگر مینیسک آسیب ببیند، موجب اختلال در سیستم عملکرد آن می شود و زندگی روزمره فرد  آسیب دیده را تحت الشعاع قرار می دهد. آسیب دیدگی زانو یا همان پارگی مینیسک انواع مختلفی دارد که به طور کلی در دو دسته جای می گیرد:1- اتفاق 2- فرسودگی. در ادامه به چگونگی آسیب دیدن زانو و اشکال آن می پردازیم.

آسیب دیدگی مینیسک زانو معمولا طی انجام حرکات ورزشی به وجود می آید.

این حرکات می تواند شامل چرخیدن بدن روی زانویی که آن را خم کرده ایم باشد. این حرکت باعث می شود قسمت استخوان ران روی زانو چرخش ایجاد کرده و موجب آسیب به آن شود.

هم چنین وقتی در فوتبال روی پا تکل انجام می شود، می تواند موجب آسیب به زانو و پارگی مینیسک گردد. هنگامی که شخصی بر روی یکی از زانوهای خود در حالت خم شده ایستاده باشد و پای دیگرش روی زمین نباشد و در عین حال همه بدن و رانش را روی استخوان درشت نی در جهت داخل بچرخاند و بعد از آن زانوی خود را صاف کند، مینسیک داخلی زانو در لحظه آخر که مرحله صاف کردن زانو است، بین درشت نی و استخوان ران گیر کرده و پاره می شود.

همین حالتی که در بالا اشاره کردیم، اگر شخص به سمت بیرون روی درشت نی خود چرخش داشته باشد و زانوی خود را به حالت صاف و کشیده در بیاورد، مینیسک خارجی او بین کوندیل ران و درشت نی گیر می کند و پاره خواهد شد. این حالت برای افراد عادی به ندرت اتفاق می افتد، اما فوتبالیست­ها و اسکی بازها این حرکت را طی ورزش زیاد انجام می دهند که موج آسیب دیدگی بالا از این ناحیه در این دو گروه خواهد شد.

پارگی مینیسک در انواع مختلفی رخ می دهد که به شرح زیر می باشند:

• پارگی که به صورت طولی رخ می دهد.
• پارگی که به شکل افقی یا عرضی اتفاق می افتد.
• پارگی هایی که به شکل مایل یا مورب ایجاد می شوند.
• پارگی هایی که از مرکز به جهات مختلف ایجاد می شود که اصلاحا پارگی شعاعی گفته می شود.
• گاهی هم آسیب دیدگی به صورت ترکیبی از اشکال فوق اتفاق می افتد که به آن پارگی ترکیبی می گویند.

پارگی مینیسک های داخلی و خارجی به یک اندازه اتفاق می افتد و اصطلاحا شیوع پارگی برابر است، اما پاره شدن مینیسک معمولا از عقب اتفاق می افتد. پس از آن به قسمت های دیگر مینیسک سرایت می کند. علت این امر همان ساز و کاری است که در بالا توضیح دادیم که چگونه مینیسک بین کوندیل و درشت نی گیر می کند و پاره می شود.

پارگی های مینیسک که به صورت طولی اتفاق می افتد، از نوعی است که پارگی از قسمت پشت اتفاق می افتد. حالا مینیسک به علت پارگی که برای آن اتفاق افتاده است، خود به دو بخش خارجی و داخلی تقسیم می شود.

بعد از جدا شدن اینها از هم، مینیسک از طرف کوندیل در معرض فشار قرار می گیرد و از طرفی استخوان ران آن را تحت فشار قرار می دهد و این نیروها باعث باز شدن دو قسمت داخلی و خارجی از هم شده و در نهایت زانو قفل می کند و از حرکت باز می ایستد.

این حالت از پارگی مینیسک را پارگی دسته سطلی یا Bucket handle tear می گویند. در پارگی مینیسک به صورت طولی، آن قسمت مینیسک که به علت آسیب دیدن جدا شده است، به سمت وسط زانو جابجا می شود.

پارگی مینیسک به صورت عرضی معمولا برای افراد سالخورده اتفاق می افتد. این حالت از پارگی از قسمت داخلی مینیسک یعنی از لبه داخلی آن شروع می شود و به سمت لبه های خارجی حرکت می کند.

این مدل از پارگی مینیسک بر خلاف مدل قبل مشکل چندانی برای زانو ایجاد نمی کند و اصطلاحا زانو قفل نمی شود. این پارگی و آسیب دیدگی زانو که در افراد مسن پیش می آید گاهی بدون علت است. بر خلاف مدل پیشین که معمولا در حرکات ورزشی رخ می داد. علت این اتفاق این است که بالا رفتن سن موجب تحلیل رفتن و ضعف عضلات و اعضای بدن می شود.

مینیسک هم از این قاعده مستثنی نیست. به مرور زمان نازک شده و کمترین فشار می تواند باعث پارگی و آسیب به آن می شود. به عنوان مثال اگر فرد مسن هنگام بلند شدن از یک صندلی، درست این کار را انجام ندهد و زانویش در حالت مناسب قرار نگرفته باشد، ممکن است پارگی مینیسک هر چند مختصر برایش رخ دهد.

به طور کلی پارگی مینیسک در آقایان شایع تر از خانم ها است. هم چنین پارگی مینیسک در افراد زیر 40 سال راحت تر است، چون به خاطر حرکاتی مشخص آسیب می بیند و راحت تر قابل پیگیری و درمان است، اما افراد مسن همان طور که اشاره کردیم با کمترین حرکت نادرستی آسیب می بینند و گاهی اوقات خیلی دیر متوجه این آسیب می شوند. در ادامه با علائمی که نشان دهنده آسیب دیدگی مینیسک است آشنا می شویم.

علائم پارگی مینیسک و آسیب دیدگی زانو

اگر زانوی ما دچار آسیب شود ممکن است ما تشخیص ندهیم علت آن چیست. اگر از مینیسک زانو و پارگی آن باشد بهتر است آن را زودتر تشخیص بدهیم تا بتوانیم هر چه سریعتر درمان را شروع کنیم. بارزترین علامت های پارگی و آسیب زانو موارد زیر است،

درد از شایع ترین علل پارگی مینیسک است، اما به تنهایی نمی تواند علت آن باشد چون درد زانو می تواند به دلایل دیگر هم اتفاق بیفتد. گاهی نیز ممکن است پارگی در منیسک رخ دهد که بدون درد باشد و یا حتی هیچ علامتی نداشته باشد.

از دیگر نشانه هایی که در صورت بروز آن در زانو نباید نسبت به آن بی تفاوت بود، ورم کردن زانو است. پارگی مینیسک در زانو التهاب و تورم ایجاد می کند.

مورد دیگری که بر اساس آسیب به مینیسک زانو ایجاد می شود، حساس شدن زانو نسبت به لمس شدن آن است، البته این حساسیت در امتداد خط مفصل رخ می دهد نه در همه جهات.

همان طور که بالاتر اشاره کردیم ممکن است قفل شدن زانو هم اتفاق بیفتد که در پارگی های طولی رخ می دهد. مثلا فردی که زانویش آسیب دیده می گوید وقتی زانویم را خم و راست می کنم، ما بین زاویه 30 تا 45 درجه زانو گیر می کند و بعد با یک صدای تقه باز می شود.

خالی شدن مفصل زانو هم رخ می دهد، اما این مورد هم همیشگی نیست و در همه مواقع رخ نمی دهد.

بعضی از علائم هم بلافاصله رخ نمی دهند. مثلا ضعف و ناتوانی عضلات چهار سر ران پس از آسیب دیدگی مینیسک رخ می دهد، اما نه در همان وقت حادثه، بلکه چند هفته بعد خود را نشان می دهد.

علائم پارگی مینیسک در موارد خفیف آن به مرور کمتر می شود، اما با هر فعالیت مختصری مثلا در حد خم کردن زانو علائمی مانند درد و ورم کردن باز می گردد.

روش های تشخیص پارگی مینیسک

روش های تشخیص آسیب دیدگی زانو متفاوت است که مهمترین آنها عبارتند از: تست های کلینیکی، M.R.I، آرتروگرافی، اسکن استخوان و آرتروسکوپی.

تست های کلینیکی یا معاینات بالینی همان روشی است که پزشک با پرسیدن سوال و بررسی علائم و معاینه شما، بدون استفاده از ابزارآلات پزشکی خاص، بیماری شما تشخیص می دهد.

ام آر ای روشی است که به وسیله آن می توان عکس های بسیار دقیقی از اندام های داخلی بدن ثبت کرد. ام ار آی دستگاهی تونل شکل است که هر اندام که قصد تشخیص آسیب یا بیماری آن را داریم، را وارد وسیله تونل مانند کرده و عکاسی می کنیم. مثلا برای عکس از مچ پا، پای مربوطه را وارد دستگاه می کنیم.

آرتروگرافی روش عکس برداری رنگی از محدوده های خاص است. در این روش با تزریق ماده ای به مفاصل، کنتراست ایجاد می کنند تا عکس محدوده مورد نظر بهتر دیده شود.

آرتروگرافی بیشتر در عکس برداری از شانه، زانو اندام تحتانی مثل مچ پا و مفصل ران استفاده می شود، اما بیشترین کاربرد آرتروگرافی برای تشخیص پارگی مینیسک است.

اسکن استخوان یا رادیوایزوتوپ نوعی عکس برداری از استخوان است که برای تشخیص انواع مختلف بیماری های استخوان مثل عفونت های استخوانی یا تومورهای آن به کار می رود. همین طور برای تشخیص بیماری های قلبی و ریوی کاربرد دارد. در این روش با تزریق یکی از انواع مواد رادیو اکتیوی به محدوده مورد نظر، از آن عکس برداری می کنند.

آرتروسکپی که درون بینی هم گفته می شود یک روش تشخیصی درمانی است که برای دیدن آسیب های مفصل و مینیسک زانو هم از آن استفاده می شود. در تشخیص آسیب های آرنج، شانه، مفصل ران، مچ دست و مچ پا هم مورد استفاده قرار می گیرد.

روش درمان پارگی مینیسک

برای درمان پارگی مینیسک نیاز است اول نوع آن مشخص شود. انتخاب درمان بسته به نوع پارگی، سن و علت آن می تواند متفاوت انتخاب شود. نوع پارگی مینیسک به طور کلی دو مدل پایدار یا ناپایدار است.

آسیب دیدگی ناپایدار به آسیبی گفته می شود که زانو در آن قفل می کند و هم چنین حالت های دردآوری را در زانوی خود احساس می کند. در آن شرایط بهترین کار در وهله اول مراجعه به یک ارتوپد است. وقتی آسیب دیدگی حالت های ذکر شده را نداشته باشد به آن آسیب دیدگی پایدار اطلاق می شود.

برای درمان پارگی مینیسک به طور کلی دو روش درمانی وجود دارد. روش های درمانی محافظه کارانه و محتاطانه. اینکه کدام روش بهتر و موثرتر بوده، تحقیقی است که طی سالهای 2012 انجام شده و محققین طی آن دریافته اند که هر دو روش درمانی یعنی هم جراحی و هم دسته بیماری های محافظه کارانه، به بهبود بیمار کمک کرده و رضایت بخش بوده اند. مطالعات بعدی نیز انجام شده و  نتیجه حاصل از آزمایش سابق را تایید کرده است.

به طور کلی اگر نوع آسیب دیدگی در دسته پایدار قرار بگیرد، پزشکان از روش های محافظه کارانه استفاده می کنند، اما اگر آسیب دیدگی از نوع غیر پایدار باشد، اگر روش های محافظه کارانه جواب ندهد به روش جراحی روی می آورند. در ادامه با روش های مختلف درمان های محافظه کارانه و جراحی آشنا خواهیم شد.

درمان های غیرجراحی مینسک زانو:

آسیب های کوچک و لبه های مینیسک نیاز به انجام جراحی ندارند. این نوع از آسیب در گروه آسیب دیدگی پایدار جای می گیرد که معمولا هم علائمی ندارد و شما به کمک روش های محافظ کارانه می توانید آن را درمان کنید. روش های محافظه کارانه یا غیرجراحی شامل موارد زیر است:

استراحت:

اولین توصیه ای که پزشکان در این زمینه به شما دارند استراحت کردن است. استراحت کردن به این معنی است که فعالیت هایی که موجب آسیب یا فشار به زانوی آسیب دیده می شود را انجام ندهید. حتی ممکن است از شما بخواهند که از عصا استفاده کنید تا وزن خود را از روی زانوی آسیب دیده بردارید و کمتر کنید.

کمپرس یخ:

روزانه چند بار و هر بار به مدت 20 دقیقه از کمپرس یا بسته یخی روی زانوی آسیب دیده استفاده کنید. این نکته را توجه داشته باشید که یخ را نباید مستقیما روی پوست خود قرار دهید. برای کمپرس یخ بسته های آماده یخی وجود دارد، اما اگر این بسته ها در دسترس تان نبود، می توانید از یخی که در یک کیسه آن را قرار داده اید استفاده کنید.

پانسمان فشاری:

یک بانداژ ارتجاعی یا الاستیکی را برداشته و زانوی آسیب دیده را ببندید. سعی کنید پایتان را طوری ببندید که مانع از جریان خون رسانی نشود، اما محکم باشد، چون از پانسمان فشاری برای ممانعت از بروز تورم و احیانا خون ریزی استفاده می شود.

بالا نگه داشتن پا:

هنگامی که استراحت می کنید پایتان را بالاتر از قلب خود نگه دارید. این کار هم مانعی برای ایجاد تورم و کم کردن آن است.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی:

داروهای ضد التهابی را احتمالا می شناسید. داروهایی مانند آسپرین و ایپوبروفن جز این دسته از داروها قرار می گیرند. داروهای ضد التهابی هم باعث کم شدن درد و متورم شدن ناحیه آسیب دیده می شوند.

فیزیوتراپی مینیسک زانو:

فیزیوتراپی هم جز گروه محافظه کار قرار دارد که در بخش بعد به طور کامل آن را توضیح می دهیم.

جراحی مینیسک زانو:

در سال های نه چندان دور، با روش مینیسکتومی جزئی، به سرعت می توانستند بخش آسیب دیده مینیسک را بردارند، اما با گذشت زمان متوجه شده اند که با جدا و خارج کردن قسمتی از مینیسک، بخش مهمی از زانو را از آن گرفته اند.

طبق توضیحاتی که درباره آناتومی و ساختار مینیسک زانو در بالا اشاره کردیم، متوجه شدید که مینیسک عضو مهم و تاثیرگذاری در کارکرد زانو دارد. آنها علاوه بر نکات ذکر شده نقش مهمی هم در نرم کنندگی مفاصل زانو و تقویت کردن آن ایفا می کنند.

خطر ابتلا به آرتروز با حذف مینیسک زانو رو به افزایش می گذارد، البته عدم نتیجه رضایت بخش بعد از جراحی مینیسکتومی فقط مربوط به این مورد نیست.

مثلا اگر فرد سابقا مشکلات و بیماری دیگری در رابطه با زانوی خود داشته است، می تواند نقش مهمی در نارضایتی از نتیجه جراحی مینیسک وی به وجود آورد. برای درمان مینیسک زانو جراحی باز هم انجام می شده است، البته همان طور که گفتیم حذف قسمت آسیب دیده مینیسک می تواند بیمار را از عوارض آن خلاص کند، اما عواقبی دارد که در دراز مدت خود را نشان می دهد.

روش درمانی آرتروسکوپی  هم از روش های دیگری است که برای درمان پارگی مینیسک از آن استفاده می شود. این روش از رایج ترین روش های جراحی مینیسک زانو است که به کمک یک دوربین بسیار کوچک یا اصطلاحا مینیاتوری، با ایجاد یک برش کوچک که به آن پورتال می گویند

به درون زانو می روند و برای جراح دید کاملی نسبت به وضعیت زانو ایجاد می کنند. بعد از طریق همان روزنه، دستگاه های مینیاتوری جراحی را هم به داخل زانو وارد می کنند و مینیسک را برداشته یا ترمیم می کنند.

ترمیم مینیسک:

گاهی پزشکان به جای برداشتن مینیسک یا بافت آسیب دیده، سعی می کنند آن را ترمیم کنند. این کار با بخیه زدن اتفاق می افتد. موفقیت این روش بستگی زیادی به نوع و شدت پارگی و هم چنین موقعیت کلی مینیسک دارد که در چه وضعیتی قرار دارد، اما ترمیم زمان بیشتری را نیاز دارد تا بهبودی حاصل شود تا قطعات پاره شده به هم جوش خورده و ترمیم شوند.

بازتوانی:

وقتی عمل جراحی انجام می دهید، دکتر پای شما را در یک آتل یا گچ قرار می دهد. علت این کار این است که جهات حرکتی زانو را محدود کند. بعد از اینکه پای شما از گچ باز شد، پزشک از شما می خواهد تا به مدت یک ماه با عصا راه بروید تا وزن بدنتان را از روی پای آسیب دیده تان بردارید.

پس از گذراندن این مراحل، ممکن است زانو نیاز به بازتوانی داشته باشد. بازتوانی و توانبخشی می تواند شامل مواردی مثل انجام حرکات ورزشی و تمرینات مناسب باشد.

همان طور که ورزش به طور طبیعی باعث ورزیدگی بدن می شود، بعد از آسیب دیدن عضوهای حرکتی بدن، انجام حرکات ورزشی هم می تواند عضو آسیب دیده که حالا دچار ضعف شده است را به حالت اولیه برگردانده و بهبود بخشد.

روند این توانبخشی به این صورت است که ابتدا ورزش به افزایش مقدار حرکت زانو کمک می کند و دامنه آن را به حالت قبل برمی گرداند. سپس پزشکان برنامه های تقویت کننده را کم کم اضافه می کنند.

تمرینات توانبخشی معمولا در منزل نیز قابل انجام هستند، بازیابی و بهبود زانوی آسیب دیده شما اگر جراحی ترمیمی مینیسک انجام داده باشید، تا حدود 3 ماه زمان نیاز دارید تا به بهبودی کامل برسید

اما اگر قسمت آسیب دیده مینیسک را برداشته باشید با گذشت 3 تا 4 هفته بهبودی حاصل می شود، اما با توجه به خواست و دستور پزشک ممکن است شما نیاز به فیزیوتراپی داشته باشید.

فیزیوتراپی مینیسک زانو

قبل از اینکه به بررسی اثرات فیزیوتراپی در درمان مینیسک زانو بپردازیم، بهتر است بدانیم خود فیزیوتراپی چیست؟ در باور عامه فیزیوتراپی یک روش درمانی است که در آن به کمک جریان برق بیماری را درمان می کنند.

گاهی هم تصور می شود فیزیوتراپی با ماساژ درمانی یکی است، اما این تصور غلط است. اگر به ریشه کلمه فیزیوتراپی دقت کنیم متوجه می شویم که این کلمه از دو واژه فیزیک و تراپی تشکیل شده است. برای معنی کردن این کلمه می توان دو مدل برخورد کرد، یکی به کار بردن قانون های فیزیک در درمان کردن و یا درمان کردن فیزیک بدن انسان.

کسانی که فیزیوتراپی رفته باشند می دانند که از جریان برق هم در درمان های فیزیوتراپی استفاده می شود که به آن الکتروتراپی می گویند. الکتروتراپی در واقع جزئی از فیزیوتراپی است. فیزیوتراپیست یا پزشک ارتوپد با توجه به بررسی وضعیت بیمار، سن، شیوه آسیب دیدگی و… تشخیص می دهد که از کدام یک از ابزار و راه های فیزیوتراپی برای درمان استفاده شود.

طبق تعریف انجمن جهانی فیزیوتراپی، فیزیوتراپی دانشی است که علاوه بر بهتر شدن کیفیت زندگی افراد، از به وجود آمدن آسیب های بعدی و به طور کلی آسیب جلوگیری می کند.

فیزیوتراپی جزئی از مجموعه توانبخشی می باشد و در مراقبت های شدید و سخت می توان روی آن حساب کرد. فیزیوتراپی به نگهداری عملکرد حرکتی کمک می کند. می توان از آن برای مدیریت در امراض خطرناک استفاده کرد. با فیزیوتراپی می توان آموزش های مفید به بیماران برای مراقبت از خود را نیز داد.

در انجمن جهانی فیزیوتراپی هم چنین تصریح شده است که فیزیوتراپی کمک خواهد کرد تا فرد توانایی های خود را در بیماری هایی که به مرور زمان توانایی هایش را سلب می کند، نگه دارد. مانند بیماری ام اس.

هم چنین به کسانی که بر اثر حوادث یا به هر دلیل دیگری توانایی خود را در انجام حرکات مختلف از دست داده اند این کمک و حمایت شکل می گیرد. در نهایت به فرد استقلال عمل در کارهایش داده خواهد شد. در یک جمله می توان گفت فیزیوتراپی می تواند در هر مرحله ای از زندگی افراد، یاری کننده و مفید باشد. مثلا وقتی یک نفر به خاطر تصادف، بیماری و …توانایی جسمی وحرکتی اش را از دست داده است.

فیزیوتراپی در بیماری های زیر بسیار مورد استفاده قرار می گیرد:

• فیزیوتراپی در بیماری های نورولوژی یا مغز و اعصاب
• استفاده از فیزیوتراپی در بیماری های قلبی-عروقی و تنفسی
• استفاده از فیزیوتراپی در بیماری های روماتیسمی و پوستی
• کاربرد فیزیوتراپی در بیماری های استخوانی، اسکلتی و ارتوپدی و صدمات ورزشی
• کاربرد فیزیوتراپی در سوانح سوختگی
• کاربرد فیزیوتراپی در سلامتی زنان

حال که با فیزیوتراپی به طور اجمال آشنا شدیم، می توانیم به فیزیوتراپی در درمان مینیسک زانو بپردازیم.

فیزیوتراپی مینیسک زانو همان طور که اشاره کردیم، جزء گروه درمانی محافظه کار است. فیزیوتراپی و توان بخشی به وسیله فیزیوتراپی و انجام حرکات ورزشی، هم بلافاصله بعد از آسیب دیدن مینیسک به عنوان یک روش موثر برای جلوگیری از رسیدن آسیب به مرحله جراحی است و هم روشی است که بعد از دوره جراحی و گذراندن دوره نقاهت کمک شایانی به بازگشت توانایی اولیه عضو آسیب دیده می کند.

این کمک ها شامل قوت بخشیدن به عضله های ساق پا، تمرین های تعادل و بالا بردن احساس عمقی و تمریناتی است که به چابک شدن و بالا بردن توانایی های عملکردی می باشد.

فیزیوتراپی روشی درمانی است که گستره حرکت مفصل زانو را مجدد احیاء می کند. مقدار ورم و التهاب محدوده آسیب دیده را به طرز چشم گیری کاهش داده و تعادل عملکرد مفصلی را با نسبت خوبی بالا می برد. همه عضلات ناحیه پایین تنه که شامل عضلات لگن، زانوها و مچ های پاها است را قوت بخشیده و عملکردشان را بهتر می کند. فرد در همه حرکات روزمره زندگی خود می تواند بهتر عمل کند و همین طور می تواند به صورت حرفه ای به ورزش خود ادامه بدهد.

طبق تجارب پزشکی طی این سال ها مشخص شده که فیزیوتراپی مزایای زیادی در بهبود پارگی مینیسک زانو دارد. پارگی مینیسک یک آسیب دردناک است و فرد تمایل دارد هر چه زودتر درمان شود و آن درد را تحمل نکند. خیلی از افراد به سمت درمان های تهاجمی مثل جراحی مینیسک زانو می روند، اما می توانند با فیزیوتراپی هم به نتیجه دلخواه خود برسند. خوبی فیزیوتراپی این است که بخش زیادی از حرکات آن در منزل قابل انجام است.

پروسه ای که فیزیوتراپیست ها معمولا برای شما پس از آسیب مینیسک پیش خواهند گرفت، به شرح زیر می باشد:

• ابتدا شما با انجام یک سری حرکات تمرینی و ورزشی که به افزایش گستره حرکتی زانوی شما کمک می کند، شروع خواهید کرد. این حرکات نباید موجب درد و ناراحتی در زانوی شما شود.
• بعد از آن حرکات کششی را شروع می کنید. حرکات کششی موجب آزاد شدن و شل کردن عضلات پاهایتان خواهند شد.
• حال باید به سراغ انجام ورزش های پایه بروید. ورزش ها تمرینات پایه شامل بالا نگه داشتن پا و بالا رفتن روی پنجه پا می باشد. این تمرین ها موجب تقویت عضلات ساق پا و مچ می گردد.
• اگر این مراحل را با موفقیت و بدون درد پشت سر بگذارید، وارد انجام مراحل ورزشی پیشرفته تر می شوید. به عنوان مثال شما انجام حرکت مرینی بلند شدن روی پنجه پا را به همراه وزنه انجام خواهید داد، همچنین تمرین اسکات را انجام می دهید و حرکات کششی دشوارتر خواهند شد.

این مواردی که در بالا آمد، روند کلی حرکات تمرینی و ورزشی شما در زمانی است که به فیزیوتراپی می روید.

این حرکات چه شما جراحی مینیسک زانو انجام داده باشید چه انجام نداده باشید، روندی است که شما باید طی کنید. پزشک و فیزیوتراپیست با توجه به نوع آسیب شما و نیازتان گاهی از این حرکات به صورت تک و گاهی ترکیبی بهره می گیرند. حتی ممکن است با توجه به شرایط شما برنامه ها جابجا شود

اما به صورت کلی همین موارد در برنامه شما جای خواهند گرفت. این نکته مورد توجه داشته باشید که برای انجام تمرینات سخت و پیچیده تر باید بتوانید تمرین های ساده تر را بدون درد انجام دهید. به این فکر نکنید که هر چه سریع تر تمرینات تمام شود. تمرکز شما بر باید بر روی بهبود یافتن باشد. پس مواظب باشید در طی درمان به خود آسیب بیشتری وارد نکنید.

اما ممکن است برایتان سوال پیش بیاید که دوره فیزیوتراپی ما چه اندازه طول می کشد؟ این موضوع کاملا وابسته به شرایط بیمار است. از جمله چند سال سن دارد؟ نوع پارگی مینیسک او از چه مدلی است؟ نوع جراحی که روی پای او انجام شده چه بوده است؟ و… به طور معمول تمرینات فیزیوتراپی بین 4 تا 6 هفته به طول می انجامد. شما برای کمک به روند درمانی خود می توانید تمرینات را در منزل هم انجام دهید.

اگر فیزیوتراپی را قبل از عمل جراحی شروع کرده باشید و بعد از گذراندن دوره فیزیوتراپی به نتیجه دلخواه دست نیافتید، بنا به تشخیص پزشک احتمالا باید پای خود را به دست جراحان بسپارید.

فیزیوتراپی بعد از جراحی مینیسک زانو:

همان گونه که فیزیوتراپی بدون عمل جراحی می تواند در درمان مینیسک آسیب دیده شما موثر باشد، بعد از عمل جراحی هم بسیار کارگشا است. فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی مثل یک کاتالیزور سرعت بهبودی شما را افزایش خواهد داد.

بهتر است بدانید که جراحی فقط قسمت کوچکی از بیماری شما را درمان می کند و نمی تواند شما را به زندگی طبیعی برگرداند، البته در بهبودی کامل شما سن و تغذیه و مواردی از این قبیل هم موثر هستند

اما خطری که آسیب دیدگان مینیسک زانو را تهدید می کند، مسئله آرتروز است که در این گروه احتمال ابتلا بالاتر است. هم چنین احتمال ابتلای این گروه به پارگی مینیسک مجدد و موارد حادتر وجود دارد.

خوبی فیزیوتراپی این است که شما را نسبت به این مسائل مصون نگه می دارد و احتمال اتفاق افتادن چنین شرایطی را کمتر می کند. زانو را نسبت به این اتفاقات ورزیده تر و آماده تر می کند.

حرکات ورزشی مناسب بعد از گذراندن دوره فیزیوتراپی:

بعد از فیزیوتراپی شما می توانید کم کم شروع به انجام حرکات ورزشی کنید، اما در نظر داشته باشید که بدون نظر پزشک و تایید او هیچ ورزشی را انجام ندهید. حرکاتی که در ادامه توضیح می دهیم، حرکاتی هستند که به شما برای تقویت پاهایتان بعد از یک دوره بیماری کمک می کند. هم چنین به زانویتان آسیبی وارد نمی کند به شرط اینکه حرکات را درست و دقیق انجام دهید.

حرکت چهار سر ران:

این تمرین برای قوی تر کردن عضلات چهار سر ران است. عضلات ران خود را با روشی که در ادامه آورده می شود تقویت کنید:  روی زمین نشسته و پاهایتان را دراز کنید. به صلاحدید خود می توانید این حرکت را در حالت درازکش انجام دهید.

عضله های چهار سر را با تمرکز و دقت منقبض و منبسط کنید. منقبض کردن چهار سر مثل این حالت است که پشت زانوی خود را به زمین می چسبانید. مدت زمانی که عضلات خود را منقبض نگه می دارید بین 10 تا 20 ثانیه است. تعداد دفعات انجام این حرکت 10 مرتبه است و در حالت استراحت که همان منبسط بودن عضلات است 30 ثانیه الی 1 دقیقه به خود زمان بدهید. حال مجددا تمرین را شروع کنید.

اسکات خفیف:

اسکات هم جزء ورزش هایی است که به تقویت چهار سر ران کمک می کند، اما برای کسی که آسیب دیدگی زانو دارد نباید اسکات را به طور کامل انجام دهد. در این شرایط کسی که دچار آسیب مینیسک است، باید اسکات را در حالت خفیف انجام دهد. اسکات خفیف به این شکل است که ابتدا به یک دیوار تکیه داده و می ایستید.

شانه ها و سر خود را در امتداد دیوار بدون حرکت نگه داشته و پاها را در حالتی که به مقدار 30 سانتی متر آن ها را از دیوار دور کرده اید، ایستاده و تمرین را آغاز می کنید. حال به آرامی زانوهایتان را خم کنید و باسن را به سمت پایین حرکت دهید. وقتی به زاویه 15 درجه رسیدید، حرکت را متوقف کنید. در این لحظه عضلات ران خود را حس می کنید. برای 10 ثانیه باید در این حالت بی حرکت بمانید.

بعد به مدت 30 ثانیه الی 1 دقیقه استراحت کرده و سپس دوباره حرکت را اجرا کنید. تعداد دفعهات مناسب برای انجام این حرکت 8 تا 10 مرتبه است. این حرکت را می توانید با تکیه به صندلی هم انجام دهید. یعنی پشت خود به پشت تکیه صندلی کرده، دست ها را روی تکیه صندلی بگذارید و مانند همان روالی که توضیح دادیم تمرین را اجرا کنید.

بالا بردن و صاف نگه‌داشتن پاها:

این تمرینات هم باعث قوی کردن عضله های چهار سر ران است. این ورزش باعث تقویت همسترینگ هم می شود. هر عضله ای که در پشت ران ها قرار دارد هم با این حرکت فعال شده و تحت تاثیر قرار می گیرند. برای انجام این حرکت ابتدا پاهایتان را بر روی زمین بگذارید و صاف کنید. سپس یکی از پاهایتان مثلا پای راست را با زاویه 45 درجه از زمین فاصله دهید و پای چپ در همان حال کشیده روی زمین بماند.

کمر و لگنتان هم باید ثابت باشد. لگن و پایی که روی زمین است از پایی که بالا برده اید پشتیبانی خواهد کرد. آن پایتان را که بالا برده اید منقبض کنید. این حرکت را با پای دیگرتان نیز باید انجام دهید.

نتیجه گیری

در این مقاله ما درباره فیزیوتراپی مینیسک زانو صحبت کرده ایم، اما قبل از اینکه درباره آن بنویسیم به مینیسک و آسیب های آن پرداخته ایم. مینیسک زانو عضوی غضروفی شکل است. استخوان ران و استخوان ساق پا یا درشت نی درست روی هم چفت نمی شوند. چون استخوان ران گرد است و درشت نی صاف.

فضای خالی بین این استخوان ها را رباط، مینیسک و امثال اینها پر می کند. یک مینیسک در قسمت جلوی زانو و یک مینیسک در قسمت داخلی زانو قرار دارد. نقش مینیسک در زانو ضربه گیر است. یعنی هر نیرویی را که به زانو وارد می شود، در جهت مناسب مهار کرده تا زانو آسیب نبیند، همچنین از استهلاک زانو جلوگیری می کند.

همان طور که متوجه شدیم مینیسک نقش مهمی در عملکرد خوب زانو دارد. هر آسیب به مینیسک منجر به مختل شدن عملکرد صحیح زانو می شود. مینیسک به طور کلی در دو دسته شرایط آسیب می بیند:

با بالا رفتن سن یا بر اثر حادثه. به مرور زمان و بالا رفتن سن، زانو هم مانند بافت های دیگر بدن فرسوده شده و توانایی مینیسک کمتر می شود. هم چنین مینیسک نازک شده و ممکن است با کوچک ترین نیروی اضافه آسیب ببیند. مثلا با بلند شدن نادرست از روی صندلی. بر اثر حادثه مانند ورزش های پربرخورد مثل فوتبال مینیسک آسیب می بیند. یا مثلا در حرکات ورزش اسکی.

مینیسک به اشکال گوناگون پاره می شود. پارگی ها می تواند جزئی یا کلی باشد. انواع مختلف پارگی مینیسک به شرح زیر می باشد:

• پارگی که به صورت طولی رخ می دهد.
• پارگی که به شکل افقی یا عرضی اتفاق می افتد.
• پارگی هایی که به شکل مایل یا مورب ایجاد می شوند.
• پارگی هایی که از مرکز به جهات مختلف ایجاد می شود که اصلاحا پارگی شعاعی گفته می شود.
• گاهی هم آسیب دیدگی به صورت ترکیبی از اشکال فوق اتفاق می افتد که به آن پارگی ترکیبی می گویند.

از علائم پارگی مینیسک می توان به درد، تورم و ملتهب شدن، حساسیت به هر گونه تماس و لمس کردن، قفل شدن زانو (که حالتی است در زانو که موقع خم و راست کردن آن در زاویه حدود 30 درجه برای لحظاتی زانو قفل شده سپس با یک صدا باز می شود) و خالی شدن زانو اشاره کرد. پارگی مینیسک دو حالت را برای زانو ایجاد می کنند. اگر علائم گفته شده در زانو ایجاد شود به آن پارگی ناپایدار می گویند و اگر هیچ کدام از علایم فوق رخ ندهد به آن پارگی پایدار می گویند.

بعد از رخ دادن پارگی مینیسک به هر دلیلی نیاز به درمان وجود دارد. اگر پارگی جزئی باشد و حالت ناپایدار ایجاد نکرده باشد، نیاز به درمان خاصی ندارد و معمولا بدون دخالت انسانی درمان می شود

اما اگر زانو حالت ناپایدار باشد در اولین فرصت باید به پزشک مراجعه کرد. راه انتخابی برای درمان پارگی مینیسک زانو وابسته به سن، نحوه و علت پارگی است. در افراد مسن درمان کمی سخت تر است، چون عموما معلوم نیست کی این اتفاق افتاده و چرا مینیسک پایشان آسیب دیده است.

راه های درمان پارگی مینیسک زانو یا محافظه کارانه است یا جراحی. نتیجه در دو درمان به یک اندازه مورد رضایت است، اما در پزشکی معمولا روش های محافظه کارانه را به تهاجمی مانند جراحی ترجیح می دهند. فیزیوتراپی از روش های محافظه کارانه است که به بهبود عملکرد زانو با درمان جراحی و بدون جراحی کمک شایانی می کند.

اگر در درمان ابتدایی پس از انجام فیزیوتراپی نتیجه دلخواه حاصل نشد، جراحی انجام شده و پس از آن برای سرعت بخشیدن به درمان فیزیوتراپی انجام می شود.

فیزیوتراپی به طور کلی روش درمانی است که به بهبود عملکرد بدن کمک می کند و از قوانین فیزیک برای درمان استفاده می کند. فیزیوتراپی مجموعه ای از درمان های الکتروتراپی، حرکات ورزشی، ماساژ، استفاده از شوکرویو و… است.

اثر فیزیوتراپی در درمان پارگی مینیسک به این صورت است که دامنه حرکتی زانو را بیشتر کرده، درد و التهاب را کاهش می شود. عضلات را تقویت کرده و از احتمال بروز حوادث آینده و رخ دادن مجدد پارگی مینیسک خودداری می کند.

همچنین با انجام حرکات ورزشی و تقویتی، به برگرداندن توانایی های از دست رفته زانو و پا کمک می کند. حرکات را باید از تمرینات پایه شروع کرد و کم کم حرکات پیچیده را به آن وارد کرد.

نکته ای که در مراحل مختلف فیزیوتراپی باید مد نظر قرار بگیرد این است که زانو نباید دردی را تحمل کند. هر اندازه که زمان ببرد، بهبود یافتن بر سریع تر انجام دادن حرکات ارجحیت دارد. به طور میانگین فیزیوتراپی مینیسک زانو 4 تا 6 هفته به طول می انجامد.