سکته مغزی یکی از رایجترین و خطرناکترین مشکلات مربوط به مغز و سیستم عصبی است که ممکن است باعث ناتوانی جدی یا حتی مرگ شود. این بیماری هنگامی اتفاق میافتد که خونرسانی به مغز دچار مشکل شود. در این نوشته، سکته مغزی را تعریف میکنیم و درباره دلایل ایجاد آن، نشانهها، پیامدهای احتمالی، راههای پیشگیری و انواع درمانها — به ویژه روش بیوفیدبک — صحبت خواهیم کرد.
انواع سکته مغزی
در این نوشته به این موضوعات میپردازیم
سکته مغزی چه اتفاقی است؟
نشانههای سکته مغزی
دلایل بروز سکته مغزی
پیامدهای ممکن پس از سکته مغزی
راههای جلوگیری از سکته مغزی
درمان سکته مغزی با کمک بیوفیدبک
بیوفیدبک به چه معناست؟
کاربرد بیوفیدبک در بهبود سکته مغزی
چگونه از بیوفیدبک برای درمان سکته مغزی استفاده میشود؟
فواید استفاده از بیوفیدبک در درمان سکته مغزی
دیگر روشهای درمان سکته مغزی
مرکز تخصصی بیوفیدبک و فیزیوتراپی معینی در تهران
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ میدهد که جریان خون به بخشی از مغز به طور ناگهانی قطع یا به شدت کاهش پیدا کند. این اتفاق باعث میشود سلولهای مغزی نتوانند کار خود را به درستی انجام دهند. سکته مغزی عمدتاً به سه دسته کلی تقسیم میشود:
سکته ایسکمیک (Ischemic Stroke)
سکته هموراژیک (Hemorragic Stroke)
حمله ایسکمیک گذرا (Transient Ischemic Attack)
سکته ایسکمیک
سکته ایسکمیک زمانی رخ میدهد که جریان خون به قسمتی از مغز قطع میشود. این اتفاق معمولاً به خاطر بسته شدن یک رگ خونی در مغز پیش میآید. بسته شدن رگ میتواند به دلیل تشکیل لخته خون یا جمع شدن چربی در دیواره رگها باشد که باعث تنگی و انسداد میشود.
سکته هموراژیک
این سکته در شرایطی اتفاق میافتد که یکی از رگهای خونی درون مغز میترکد و خون به داخل یا اطراف بافت مغز نشت میکند. این نشت خون میتواند به سلولهای مغزی آسیب بزند و همچنین باعث افزایش فشار درون جمجمه شود. این افزایش فشار میتواند در کار طبیعی مغز اختلال ایجاد کند.
حمله ایسکمیک گذرا
حمله ایسکمیک گذرا (که گاهی به آن “مینیسکته” هم میگویند) یک اختلال موقتی در جریان خون بخشی از مغز، نخاع یا شبکیه چشم است. این حالت معمولاً کمتر از یک روز (و در بیشتر موارد فقط چند دقیقه تا چند ساعت) ادامه مییابد و نشانههای آن به طور کامل از بین میروند.
علائم سکته مغزی
تشخیص بهموقع و درست نشانههای سکته مغزی، نقش بسیار مهمی در حفظ جان بیمار و پیشگیری از آسیبهای پایدار دارد. باید توجه داشت که سکته مغزی یک فوریت پزشکی است و باید بدون فوت وقت به آن رسیدگی شود. در ادامه، مهمترین نشانههای سکته مغزی را مرور میکنیم.
– ضعف یا کرختی ناگهانی در یک سمت بدن یا صورت
– مشکل در حرف زدن یا درک گفتار
– تاری ناگهانی دید یا از دست دادن بینایی در یک یا هر دو چشم
– سردرد بسیار شدید و ناگهانی
– احساس گیجی یا از دست دادن تعادل
روش تشخیص سریع سکته مغزی (FAST)
یک روش آسان و مفید برای تشخیص نشانههای سکته مغزی، بهکارگیری قانون FAST است.
**بررسی افتادگی صورت (F):** از فرد بخواهید لبخند بزند. اگر یک سمت دهان بیحرکت بماند یا به سمت پایین کشیده شود، ممکن است نشانه سکته باشد.
**بررسی ضعف در دستها (A):** از فرد بخواهید هر دو دستش را همزمان بالا بیاورد. اگر یکی از دستها پایین بماند یا نتواند آن را نگه دارد، احتمال سکته وجود دارد.
**بررسی مشکل در گفتار (S):** از فرد بخواهید یک جمله ساده را بیان کند. اگر گفتارش بریدهبریده، نامفهوم یا غیرطبیعی باشد، این میتواند علامت سکته باشد.
**اهمیت زمان (T):** اگر هر یک از این علائم را دیدید، حتی اگر پس از چند دقیقه برطرف شد، بدون معطلی با اورژانس تماس بگیرید. در سکته مغزی، هر ثانیه ارزش حیاتی دارد!
پنج علامت هشداردهنده سکته مغزی
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است و شناسایی سریع نشانههای آن میتواند جان فرد را نجات دهد. این پنج علامت کلیدی را به خاطر بسپارید:
۱. افتادگی صورت: یک طرف صورت فرد بیحس شده یا به سمت پایین آویزان میشود. وقتی از او میخواهید لبخند بزند، لبخندش کج و نامتقارن است.
۲. ضعف دست: یک دست (یا پا) بیحس یا ضعیف میشود. اگر از فرد بخواهید هر دو دستش را بالا بگیرد، یکی از آنها به سمت پایین میافتد یا نمیتواند آن را نگه دارد.
۳. مشکل در تکلم: گفتار فرد نامفهوم، بریده بریده یا عجیب میشود. او ممکن است نتواند حرف بزند یا حرفهایش را درک کند.
۴. مشکل بینایی: بینایی به طور ناگهانی در یک یا هر دو چشم دچار مشکل میشود. ممکن است تاری دید، دوبینی یا سیاهی کامل رخ دهد.
۵. سردرد شدید و ناگهانی: یک سردرد بسیار شدید و غیرعادی که مانند هر سردرد دیگری نیست و به صورت ناگهانی آغاز میشود.
اگر هر یک از این علائم را در خود یا فردی مشاهده کردید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. زمان در این شرایط بسیار باارزش است.
علل سکته مغزی
سکته مغزی میتواند به دلایل گوناگونی رخ دهد. در ادامه برخی از این دلایل توضیح داده شدهاند.
بسته شدن رگهای خونی (دلیل سکته ایسکمیک)
پاره شدن رگهای خونی (دلیل سکته هموراژیک)
عوامل مربوط به ژن و سابقه خانوادگی
دیگر مواردی که احتمال خطر را افزایش میدهند
انسداد عروق خونی (علت سکته ایسکمیک)
سکته مغزی ایسکمیک، رایجترین شکل سکته مغزی است. این اتفاق وقتی میافتد که جریان خون به قسمتی از مغز، به خاطر یک گرفتگی یا کاهش شدید، قطع میشود. این گرفتگی اغلب به دلیل یک لخته خون است که در یکی از رگهای مغز شکل میگیرد. این رگها معمولاً به دلیل بیماری تصلب شرایین آسیب دیدهاند. تصلب شرایین یعنی جمع شدن چربیها در دیواره رگها که به مرور زمان باعث باریک شدن یا حتی مسدود شدن کامل مسیر خون میشود.
گاهی هم ممکن است یک لخته خون، تکهای چربی یا حتی حباب کوچکی از قسمت دیگری از بدن (غالباً از قلب) جدا شود و به سمت مغز حرکت کند. این جسم میتواند در رگهای باریک مغز گیر کند و باعث انسداد شود. به این حالت “آمبولی” میگویند که آن هم یکی از دلایل معمول سکته ایسکمیک است. در نهایت، همه این عوامل باعث میشوند خون کافی به سلولهای مغزی نرسد و این سلولها آسیب ببینند.
پارگی عروق خونی (علت سکته هموراژیک)
سکته هموراژیک یا خونریزیدهنده، وقتی اتفاق میافتد که یک رگ خونی درون مغز پاره شود و خون به فضای اطراف آن نفوذ کند. این خونریزی باعث میشود فشار داخل جمجمه بالا رفته و به سلولهای مغز آسیب برسد. یکی از مهمترین دلایل این پارگی، بیماری فشار خون بالا است. وقتی فشار خون به مدت طولانی کنترل نشود، دیواره رگها ضعیف و شکننده میشوند و احتمال ترکیدن آنها بیشتر میگردد.
یکی دیگر از عوامل، آنوریسم است. آنوریسم یعنی بخشی از دیواره رگ خونی نازک و برآمده شود. اگر این بخش پاره شود، میتواند باعث خونریزی مغزی گردد. برخی افراد نیز به دلیل یک مشکل مادرزادی به نام ناهنجاری شریانی-وریدی (AVM) در خطر بیشتری هستند. در این مشکل، ارتباط بین سرخرگها و سیاهرگها به طور طبیعی شکل نگرفته است. همچنین، استفاده از داروهای ضد انعقاد مثل وارفارین یا داشتن بیماریهایی که در لخته شدن خون اختلال ایجاد میکنند، میتواند احتمال بروز این نوع سکته را افزایش دهد. در مجموع، این عوامل میتوانند باعث سکته هموراژیک شوند که به طور کلی شرایطی جدیتر و خطرناکتر از سکته ایسکمیک (انسدادی) محسوب میشود.
عوامل ژنتیکی و ارثی
عوامل وراثتی و ژنها میتوانند تأثیر چشمگیری در احتمال رخ دادن سکته مغزی داشته باشند. اگر در میان اعضای خانوادهی یک نفر، پیشینهای از سکته مغزی یا ناراحتیهای قلبی دیده شود، شانس اینکه آن فرد نیز به سکته دچار شود، بیشتر میگردد. این موضوع به ویژه در کسانی که پدر، مادر، خواهر یا برادرشان چنین مشکلاتی را تجربه کردهاند، آشکارتر است.
همچنین، برخی نارساییهای مادرزادی در سیستم انعقاد خون میتوانند خطر ایجاد لخته خونی را بالا ببرند. برای نمونه، کمبود برخی پروتئینهای طبیعی که از لخته شدن بیرویه خون جلوگیری میکنند، از این دسته است. بیماریای مانند سندرم آنتیفسفولیپید که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلولهای خود حمله میکند، نیز میتواند باعث افزایش احتمال تشکیل لخته و در نهایت سکته مغزی شود.
این عوامل ارثی، در ترکیب با دیگر شرایط محیطی و شیوه زندگی فرد، نقش مهمی در تعیین میزان خطر سکته مغزی ایفا میکنند.
سایر عوامل خطر
علاوه بر موارد قبلی، عوامل خطر دیگری نیز وجود دارند که میتوانند احتمال بروز سکته مغزی را بیشتر کنند و اغلب با هم ترکیب شده و اثرشان تشدید میشود. یکی از عوامل کلیدی، “فیبریلاسیون دهلیزی” است؛ این حالت به ضربان نامنظم قلب گفته میشود که ممکن است باعث ایجاد لخته خون در قلب شود. اگر این لخته از قلب جدا شود و به سمت مغز برود، میتواند رگهای خونی مغز را مسدود کند.
سبک زندگی نادرست نیز نقش مهمی دارد. عادتهایی مثل کشیدن سیگار، مصرف مواد مخدر، نوشیدن الکل، داشتن وزن زیاد و کمتحرکی نه تنها احتمال سکته مغزی را بالا میبرند، بلکه مشکلات قلبی و عروقی را نیز بدتر میکنند. بیماری دیابت هم به دلیل آسیبرسانی قند خون بالا به دیواره رگها، خطر بسته شدن یا پاره شدن آنها را افزایش میدهد.
از طرف دیگر، بالا بودن کلسترول خون باعث میشود چربی در دیواره رگها جمع شود. این رسوبات چربی پلاک تشکیل میدهند و میتوانند مسیر جریان خون را تنگ یا کاملاً مسدود کنند. مصرف برخی مواد مخدر مانند کوکائین یا متامفتامین نیز میتواند فشار خون را به شکل خطرناکی بالا ببرد و منجر به پارگی رگهای خونی و سکته خونریزیدهنده شود.
در نهایت، سن و جنسیت فرد نیز در این زمینه مؤثر است. با بالا رفتن سن، خطر سکته مغزی افزایش مییابد. مردان معمولاً در سنین پایینتر بیشتر از زنان در معرض خطر هستند، اما با افزایش سن، احتمال سکته در زنان نیز به طور چشمگیری زیاد میشود و تقریباً با مردان برابر میگردد.
این عوامل در کنار یکدیگر احتمال رخ دادن سکته مغزی را تحت تأثیر قرار میدهند و به همین دلیل، توجه و کنترل آنها اهمیت زیادی دارد.
عوارض سکته مغزی
سکته مغزی میتواند مشکلات مختلفی به همراه داشته باشد. نوع و میزان این مشکلات به این بستگی دارد که آسیب در کجای مغز رخ داده و چقدر شدید بوده است. برخی از این عوارض ممکن است پس از مدتی بهبود یابند و برخی دیگر ماندگار باشند. این مشکلات شامل این موارد میشوند:
مشکل در حرکت و راه رفتن
سختی در صحبت کردن و قورت دادن غذا
کاهش تواناییهای فکری و حافظه
تغییر در احساسات و حالات روانی
مشکلات جسمی و درد
اختلال در دیدن
ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع
بالا رفتن احتمال عفونت و ایجاد زخم بستر
حملههای تشنجی
سرعت عمل هنگام بروز سکته مغزی بسیار حیاتی است. هر دقیقه در این شرایط ارزش بالایی دارد، زیرا تأخیر میتواند به آسیبهای جبرانناپذیر به مغز منجر شود.
در صورت مشاهده نشانههایی مانند ضعف ناگهانی در صورت، دست یا پا، گیجی، مشکل در صحبت کردن یا بینایی، و سردرد شدید بدون دلیل مشخص، باید بدون فوت وقت با اورژانس تماس گرفت.
اقدام سریع نه تنها شانس زنده ماندن فرد را افزایش میدهد، بلکه احتمال بهبودی کامل و کاهش عوارض بلندمدت را نیز بسیار بیشتر میکند. به یاد داشته باشید که در مواجهه با سکته مغزی، زمان برابر است با حفظ جان و سلامتی.
اختلال در حرکت
یکی از رایجترین مشکلات پس از سکته مغزی، ناتوانی یا سستی در یک سمت بدن است. این وضعیت اغلب زمانی پیش میآید که بخشهایی از مغز که وظیفه هدایت حرکات بدن را بر عهده دارند، آسیب ببینند. ممکن است فرد در راه رفتن دچار مشکل شود، تعادل خود را از دست بدهد یا در هماهنگی اعضای بدنش اختلال ایجاد شود. حتی کارهای سادهای مثل برداشتن یک وسیله یا سرپا ایستادن میتواند برای او سخت باشد و به جلسات فیزیوتراپی و تمرینهای حرکتی نیاز پیدا کند.
مشکلات گفتاری و بلع
سکته مغزی گاهی اوقات بر بخشهایی از مغز که مسئول گفتار، فهم زبان و عمل بلع هستند اثر میگذارد. در نتیجه ممکن است فرد در بیان واژهها، ساختن جمله یا درک صحبتهای اطرافیان دچار مشکل شود. همچنین ممکن است عمل بلع به درستی انجام نشود که این موضوع میتواند خطر خفگی یا ورود غذا به ریه و ایجاد عفونت را بالا ببرد. برای بهبود و کنترل این شرایط، معمولاً از روشهای گفتاردرمانی کمک گرفته میشود.
اختلالات شناختی
سکته مغزی میتواند روی کارکردهای فکری و ذهنی شخص اثر بگذارد. معمولاً مشکلاتی مانند ضعف در به خاطر سپردن مطالب، مشکل در توجه کردن، سختتر یاد گرفتن چیزهای جدید یا دشواری در انتخاب و تصمیمگیری پیش میآید. این تغییرات گاهی باعث میشوند فرد نتواند مانند گذشته امور روزمره خود را به تنهایی مدیریت کند و کیفیت زندگی او کاهش یابد. در چنین شرایطی، اغلب به کمکها و تمرینهای تخصصی برای تقویت مهارتهای شناختی نیاز است.
تغییرات عاطفی و روانی
تغییرات در احساسات و روحیه پس از یک سکته مغزی، اتفاقی رایج است. بسیاری از افراد به دلیل پایین آمدن کیفیت زندگی یا وابستگی بیشتر به دیگران، دچار افسردگی و نگرانی میشوند. همچنین ممکن است حالتهای روحی فرد به سرعت تغییر کند، زودرنج شود یا احساس عصبانیت داشته باشد. گاهی حتی فرد حس میکند ارزش خود را از دست داده یا اعتمادبهنفسش کم شده است. در چنین شرایطی، کمک گرفتن از یک مشاور و دریافت حمایت عاطفی میتواند بسیار مفید باشد.
مشکلات جسمی
پس از یک سکته مغزی، ممکن است فرد دچار سردردهای طولانیمدت شود. این سردردها اغلب به دلیل تغییر فشار در مغز یا دگرگونی در رگهای خونی آن ناحیه به وجود میآیند. همچنین، گاهی در ماهیچهها و مفاصل بدن احساس درد یا ناراحتی ایجاد میشود که معمولاً به دلیل کمتحرکی یا تغییر در حالت نشستن و خوابیدن پس از بیماری است. علاوه بر این، احساس خستگی مفرط و عمیقی نیز بسیار شایع است. این خستگی با استراحت معمولی برطرف نمیشود و میتواند انجام کارهای عادی روزانه را برای شخص دشوار کند.
اختلالات بینایی
سکته مغزی میتواند بخشهایی از مغز را که کار پردازش بینایی را بر عهده دارند، درگیر کند. در نتیجه، ممکن است فرد بخشی یا تمام بینایی خود را در یک یا هر دو چشم از دست بدهد. گاهی نیز مشکلاتی مانند دو تا دیدن اشیا یا مشکل در تشخیص فاصله و عمق اجسام پیش میآید.
مشکلات کنترل ادرار و مدفوع
بیاختیاری ادرار و مدفوع، که به معنای مشکل در کنترل مثانه و روده است، از دیگر مشکلات شایع پس از سکته مغزی محسوب میشود. این شرایط گاهی باعث ناراحتی، احساس خجالت یا کم شدن اعتماد به نفس فرد میگردد. برای مدیریت این مشکل، معمولاً راهکارهای درمانی یا اصلاح روش زندگی پیشنهاد میشود.
بیشتر بخوانید: درمان بی اختیاری ادرار و مدفوع با بیوفیدبک در مردان و زنان
افزایش خطر عفونت و زخمهای فشاری
افرادی که توانایی حرکت ندارند یا خیلی کم جابجا میشوند، بیشتر در خطر ایجاد زخمهای پوستی (زخم بستر) و عفونتهای ناشی از بیحرکتی قرار دارند. این وضعیت معمولاً در کسانی دیده میشود که در بیمارستان بستری هستند یا برای مدت طولانی در تخت میمانند. برای پیشگیری از این مشکل، مراقبت دقیق و جابجا کردن مرتب فرد در طول روز ضروری است.
تشنج
سکته مغزی گاهی اوقات موجب میشود سلولهای مغز به شکل غیرعادی فعال شوند و این موضوع میتواند به بروز تشنج منجر شود. این حالت به ویژه در سکتههایی که با خونریزی همراه هستند، بیشتر دیده میشود و در چنین شرایطی ممکن است استفاده از داروهای کنترلکننده تشنج ضروری باشد.
هرکدام از این مشکلات میتوانند زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهند، اما با مراقبتهای درمانی درست و انجام تمرینات توانبخشی، میتوان تا حد زیادی بهبود یافت و شرایط را بهتر مدیریت کرد.
روشهای پیشگیری از سکته مغزی
۱– تغذیه درست: آنچه میخوریم تأثیر زیادی در پیشگیری از سکته مغزی دارد. خوردن روزانه میوه، سبزی، غلات کامل و ماهی به سالم ماندن رگهای خونی و پایین آوردن فشار خون کمک میکند. خوراکیهای سرشار از پتاسیم مثل موز و اسفناج نیز در تنظیم فشار خون مؤثرند. بهتر است مصرف نمک، چربیهای ناسالم و شکر را کم کنید تا از سفت شدن رگها جلوگیری شود. به جای غذاهای آماده و چرب، از روغنهای سالم مانند روغن زیتون و کانولا استفاده کنید.
۲– تحرک بدنی: ورزش کردن یکی از بهترین راهها برای دوری از سکته مغزی است. روزانه حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت مانند پیادهروی تند، دوچرخهسواری یا شنا میتواند فشار خون را کاهش دهد، وزن را کنترل کند و کلسترول خون را بهبود بخشد. ورزش منظم همچنین کار قلب را بهتر کرده و از ایجاد لخته خون جلوگیری میکند. حتی کارهای سبکی مثل باغبانی یا یوگا هم سودمند هستند.
۳– دوری از سیگار و الکل: سیگار کشیدن یکی از دلایل مهم سکته مغزی است، چون به دیواره رگها آسیب میزند و احتمال لخته شدن خون را بالا میبرد. ترک سیگار به بازسازی رگها و کاهش خطر سکته کمک میکند. همچنین نوشیدن الکل به مقدار زیاد باعث افزایش فشار خون و آسیب به رگهای مغز میشود. کم کردن یا قطع مصرف الکل میتواند خطر سکته را به شکل چشمگیری پایین بیاورد.
۴– کنترل بیماریها: برخی بیماریها مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا از عوامل اصلی سکته مغزی هستند. مدیریت این بیماریها با چکاپ منظم و مصرف داروهای تجویز پزشک، نقش کلیدی در پیشگیری از سکته دارد. فشار خون باید در حد طبیعی (۱۲۰/۸۰) نگه داشته شود، قند خون به طور مرتب بررسی شود و کلسترول با کمک رژیم غذایی و دارو کنترل گردد.
۵– مصرف منظم داروها: برای کسانی که در معرض خطر بالای سکته مغزی هستند، پزشک ممکن است داروهای رقیقکننده خون (مانند وارفارین) یا داروهای ضد لخته (مانند آسپرین) تجویز کند. این داروها از تشکیل لخته خون جلوگیری کرده و خطر سکته را کم میکنند. مصرف دقیق و به موقع این داروها طبق دستور پزشک بسیار مهم است.
۶– کنترل استرس: استرس میتواند فشار خون را افزایش دهد و به سلامت قلب و رگها آسیب برساند. برای مدیریت استرس، تمرین تنفس عمیق، مراقبه، یوگا یا حتی فعالیتهای آرامشبخش مانند گوش دادن به موسیقی یا قدم زدن در طبیعت پیشنهاد میشود. کنترل استرس به سلامت روان کمک کرده و عوامل خطر سکته را کاهش میدهد.
به کار بستن این تغییرات در زندگی روزمره میتواند خطر سکته مغزی را به مقدار زیادی کم کند و کیفیت زندگی را بهتر نماید.
درمان سکته مغزی با کمک روش بیوفیدبک
بیوفیدبک یک روش درمانی مدرن و غیرتهاجمی است که میتواند به بهبود بیماران پس از سکته مغزی کمک کند. در این روش، حسگرهایی به بدن فرد متصل میشوند تا اطلاعاتی درباره فعالیتهای ناخودآگاه بدن مانند انقباض عضلات، دما یا حتی امواج مغزی را ثبت کنند. سپس این اطلاعات به صورت علائم دیداری یا شنیداری ساده (مثل نمودار، صدا یا بازی کامپیوتری) به بیمار نشان داده میشود.
هدف اصلی این است که بیمار با مشاهده این بازخوردها، یاد بگیرد چگونه عملکردهای بدن خود را که پس از سکته دچار اختلال شده، آگاهانه کنترل کند. برای مثال، ممکن است فرد یاد بگیرد چگونه عضلات سفت یا شل شده خود را بهتر مدیریت کند یا تعادل خود را بهبود بخشد.
این روش معمولاً به عنوان بخشی از یک برنامه توانبخشی جامع، همراه با فیزیوتراپی و کاردرمانی استفاده میشود. بیوفیدبک به بیمار کمک میکند در فرآیند بهبودی خود نقش فعالتری داشته باشد و با تمرین مداوم، پیشرفت خود را مستقیماً مشاهده کند.
درمان سکته مغزی با بیوفیدبک
بیوفیدبک روشی درمانی و مدرن است که به بهبود بیماران پس از سکته مغزی کمک میکند. این روش بدون نیاز به جراحی و با کمک دستگاههای پیشرفته انجام میشود. در این روش، بیمار یاد میگیرد چطور برخی فعالیتهای بدن را که معمولاً خودبهخودی و خارج از کنترل اراده هستند، آگاهانه هدایت کند.
در بیوفیدبک، اطلاعاتی درباره وضعیت بدن مانند ضربان قلب یا انقباض عضلات، به شکل تصویر یا صدا به بیمار نشان داده میشود. با دریافت این بازخورد، بیمار میتواند تأثیر مستقیم و مثبتی بر روند بهبود و بازیابی تواناییهای خود داشته باشد.
بیوفیدبک چیست؟
بیوفیدبک روشی درمانی است که در آن از ابزارهای الکترونیکی برای سنجش و نمایش اطلاعات مربوط به عملکردهای بدن کمک گرفته میشود. این عملکردها میتوانند مواردی مانند تعداد ضربان قلب، نحوه تنفس، انقباض ماهیچهها یا الگوی امواج مغز را شامل شوند. در طول جلسه درمان، این اطلاعات در لحظه به فرد نمایش داده میشود تا با فراگیری روشهایی مثل تمرین آرامش، افزایش دقت ذهنی یا انجام تمرینات فکری، بتواند آگاهانه این عملکردهای بدن خود را مدیریت کند.
نقش بیوفیدبک در درمان سکته مغزی
پس از یک سکته مغزی، خیلی از افراد با مشکلاتی در حرکت، حفظ تعادل یا هماهنگی اعضای بدن روبرو میشوند. روش بیوفیدبک میتواند در دوره بهبودی و بازیابی تواناییهای این عزیزان نقش مؤثری داشته باشد. در این روش، اطلاعات دقیق و آنی از چگونگی کارکرد ماهیچهها، اعصاب و فعالیت مغز در اختیار بیمار قرار میگیرد. این بازخورد کمک میکند تا شخص روند یادگیری دوباره حرکات و مهارتهایی که آسیب دیدهاند را سریعتر و مؤثرتر طی کند.
کاربردهای بیوفیدبک در درمان سکته مغزی
توانبخشی حرکتی: روش بیوفیدبک میتواند به بهبود فرماندهی مغز بر ماهیچهها و بازیابی قدرت حرکتی در دستوپاهایی که پس از سکته دچار مشکل شدهاند، کمک کند. در این روش، دستگاههای ویژهای (الکترومیوگرافی یا EMG) فعالیت ماهیچهها را ثبت کرده و آن را به شکل علائمی مانند صدا یا تصویر به فرد نشان میدهند. با دیدن یا شنیدن این بازخورد، بیمار میآموزد که چگونه با تمرین، کنترل و نیروی عضلاتش را افزایش دهد.
بهبود تعادل: دستگاههای بیوفیدبک میتوانند به کسانی که پس از سکته با عدم تعادل روبرو هستند، یاری برسانند. این سیستمها با دادن اطلاعات لحظهای درباره وضعیت و حرکت بدن، به فرد کمک میکنند تا شناخت بهتری از حالت بدن خود پیدا کند و در نتیجه، توانایی حفظ تعادلش را تقویت نماید.
کنترل استرس و اضطراب: بیوفیدبک برای کم کردن استرس و نگرانی که گاهی پس از سکته مغزی پیش میآید نیز به کار میرود. این روش به بیمار یاد میدهد چگونه با تنظیم ضربان قلب و نحوه تنفس خود، به آرامش بیشتری دست یابد و کیفیت زندگی روزمرهاش را بهتر کند.
مزایای درمان سکته مغزی با بیوفیدبک
بیوفیدبک روشی است که بدون جراحی یا دارو انجام میشود.
این روش عوارض جانبی ندارد و برخلاف برخی درمانهای دیگر، برای بدن بیخطر است.
یکی از مزایای آن این است که بیماران مهارتهایی یاد میگیرند که به آنها کمک میکند مستقلتر باشند و کمتر به کمک دیگران نیاز پیدا کنند.
همچنین، دیدن پیشرفت خود به صورت آنی، انگیزه افراد را برای ادامه مسیر درمان بیشتر میکند.
—
به دنبال یک مرکز معتبر برای بیوفیدبک میگردید؟
کلینیک ما با دستگاههای مدرن و کادر مجرب، دقیقترین خدمات بیوفیدبک را ارائه میدهد. برای برداشتن قدمی مهم در مسیر سلامتی خود، همین امروز نوبت بگیرید.
دریافت نوبت ویزیت
سایر روشهای درمان سکته مغزی
درمان سکته مغزی بسته به این که از چه نوعی باشد و شدت آن چقدر است، فرق میکند. از اقدامات فوری در اورژانس تا تمرینهای بازتوانی و عمل جراحی، هر کدام به نوبه خود میتوانند به بهبود حال بیمار و کم کردن پیامدهای منفی کمک کنند. در ادامه، نگاهی به چند روش درمانی رایج خواهیم داشت.
اقدامات فوری و اورژانسی
بازتوانی و تمرین درمانی
درمان با دارو
روشهای جراحی
درمان اورژانسی
درمان سکته مغزی در ساعات اولیه بسیار مهم است و روش درمان با توجه به نوع سکته انتخاب میشود. در سکتهای که به دلیل بسته شدن رگ مغز رخ میدهد (سکته ایسکمیک)، داروهایی وجود دارند که میتوانند لخته خون را از بین ببرند؛ مانند داروی tPA (آلتیپلاز). این دارو رگ مسدود شده را باز کرده و جریان خون را به مغز برمیگرداند. اما برای نتیجهبخش بودن، باید خیلی زود و در ساعات اولیه پس از سکته استفاده شود. در نوع دیگر سکته که به دلیل پارگی رگ و خونریزی در مغز ایجاد میشود (سکته هموراژیک)، باید فشار خون بالا را سریع کنترل کرد تا خونریزی بیشتر نشود. گاهی نیز ممکن است نیاز به عمل جراحی اورژانسی باشد تا خونریزی متوقف شده و فشار وارد بر مغز کم شود.
توانبخشی
پس از مراقبتهای اولیه، مرحله بازتوانی نقش کلیدی در روند بهبودی دارد. فیزیوتراپی به قویتر شدن ماهیچهها و بازیابی تعادل و توان حرکتی یاری میرساند. کاردرمانی نیز به فرد کمک میکند تا کارهای ضروری و روزمرهای مانند پوشیدن لباس یا خوردن غذا را دوباره انجام دهد. در صورتی که سکته به مشکلاتی در گفتار یا بلع منجر شده باشد، گفتاردرمانی میتواند در بهتر شدن صحبت کردن، درک گفتار و عمل بلع مؤثر باشد. فرآیند بازتوانی معمولاً به چندین ماه تمرین منظم و همراهی تیم درمانی نیاز دارد تا بیمار بتواند تا حد امکان به شرایط مطلوب پیشین خود بازگردد.
دارودرمانی
داروها برای کنترل و جلوگیری از سکتههای مجدد بسیار مهم هستند. برخی داروها مثل آسپرین یا کلوپیدوگرل که به آنها داروهای ضدپلاکت میگویند، مانع از چسبیدن سلولهای خونی به یکدیگر و ایجاد لخته میشوند. اگر فردی مشکل لخته شدن خون یا بینظمی در ضربان قلب (مثلاً بیماری به نام فیبریلاسیون دهلیزی) داشته باشد، پزشک ممکن است داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین یا داروهای جدیدتری مثل ریواروکسابان را برای او تجویز کند. مصرف این داروها حتماً باید با تجویز و نظارت پزشک متخصص انجام شود.
جراحی
برای بعضی از بیماران، ممکن است عمل جراحی نیاز باشد. در سکتههای ناشی از لخته خون، اگر لخته بزرگ باشد و با دارو حل نشود، پزشکان از روشی به نام ترومبکتومی مکانیکی استفاده میکنند. در این روش، با ابزارهای ویژهای لخته خون را مستقیماً از رگ خارج میسازند. گاهی نیز برای خارج کردن خونریزی یا کم کردن فشار داخل مغز، جراحی انجام میشود.
انتخاب این روشهای درمانی به نوع سکته، سرعت مراجعه به بیمارستان و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد. همراهی بیمار با پزشکان و پرستاران و پیگیری دقیق دستورات پس از درمان، تأثیر بسیار زیادی در بهبودی کامل و جلوگیری از مشکلات بعدی دارد.
مرکز تخصصی بیوفیدبک فیزیوتراپی معینی در تهران
درمان بیوفیدبک در کلینیک فیزیوتراپی معینی با هدایت پزشک متخصص طب فیزیکی و پس از بررسیهای کامل انجام میگیرد.
اگر میخواهید از باکیفیتترین خدمات بیوفیدبک در تهران بهرهمند شوید، کلینیک فیزیوتراپی معینی با کادری مجرب در این حوزه در خدمت شماست. برای دریافت راهنمایی درمانی و رزرو وقت ویزیت، میتوانید با ما تماس حاصل فرمایید. کارشناسان ما با افتخار آماده پاسخگویی و همراهی شما هستند.
